پیچ تند مصرف

به نام خدا


آنچه پیش شماست تمام مى شود و آنچه پیش خداست پایدار است. (سوره نحل آیه ۹۶)

«مصرف و ایدئولوژی نهفته در آن، به ایدئولوژی قصه های عاشقانه می ماند.»

عطف به این تعبیر لکان (فیلسـوف فرانسـوی)، می توان مصرف و مکانیزم های پیرامون آن را در همانند سـازی با عنصری وجودی همچون عشـق، دریافتی بهتر کرد. همـان گونـه کـه کاسـتی هـای یک پیونـد عاشـقانه، با قرارگیری در مسـیر عشـق به سـوی کمال فروکاهیـده مـی شـود؛ رابطـه ی میـان مصـرف و مصرف کننـده نیز قابل تحلیل و بررسـی اسـت. در ایــن رابطــه، مصــرف چــون جســتجوی عشــق، هویتــی بــه خــود مــی گیــرد کــه در بــازه ی کاســتی تــا رســیدن بــه کمــال قابــل تعریــف اســت. بنابرایــن و در داســتان مصرف، شــخصیت ها بــرای جبــران ایــن کاســتی، همچــون شــخصیت هــای یــک قصــه ی عاشــقانه کــه دســت بــه هــر کاری مــی زننــد؛ جهــت رفــع نیــاز خــود و زیــر تاثیــر تبلیغــات پــر زرق و بــرق، بــه خریــد کالاهــای گوناگــون تحریــک می شــوند. در جهـان بیـرون از داسـتان امـروز هـم، فراوانـی و گونـه گونی انبـوه کالاها و محصـولات مصرفی، مـا را بـه انسـان هایـی بـدل کرده اسـت کـه کم و بیـش و روزانه ناگزیر به انتخاب بخشـی از سـبد گسـترده ی مصرفی شـده ایم و اینجاسـت که به جرات می توان گفت، رهایی و دوری از این بازار دیگر ناممکن شـده اسـت. در نگاهـی گسـترده تـر، سـاز و کار اقتصـادی کشـور هـای توسـعه یافته و در حال توسـعه، سـبب بـه وجـود آمـدن رفـاه نسـبی در طبقـات بیشـتر و گوناگـون تـری شـده اسـت کـه بر مبنـای امیال نیـاز هـای ضـروری اولیـه خـود، کالا مصـرف مـی کننـد. بـا ایـن وجـود رشـد و ارتقـای ًو نـه صرفـا فرهنگ عمومی، توسـعه ارتباطات و امکانات دسترسـی و هم، توانایی بیشـتر در انتخاب کالاهای مصرفـی سـبب شـده اسـت تا انسـان امـروزی بـر خلاف گذشـته و با کاهـش تاثیـر از هجمه های انبـوه تبلیغاتـی و برحسـب مجموعـه ی پیچیـده ای بـه نـام فرهنگ کـه تاریـخ، آموزش، خانـواده، ملیـت، سـنت، اطلاعـات، رسـانه و … را در بـر مـی گیـرد؛ با حساسـیت و دقت بیشـتری کالاهای مصرفـی خـود را انتخـاب نمایـد. در ایـن جهـان رو بـه جلـو و سرشـار از مصـرف گرایـی و خـرده فرهنگ هـا، تولیـد کنندگان نیـز دریافته اند بـرای بقا در بازارهـای رقابتی امروز، راهی جز توسـل بـه برنامـه ریـزی دقیق و به کارگیری شـیوه های خلاق و هوشـمند طراحی، تولیـد، توزیع و فروش محصـولات خـود ندارند. درصـد هزینـه هـای خریـد خانـوار شـامل کالاهـای تندمصـرف ۹۷توجـه بـه ایـن موضـوع، کـه مـی شـود و بخـش عمـده ای از تبلیغـات در جهـان و ایـران نیـز بـه ایـن دسـت از کالاو محصولات اختصـاص یافتـه اسـت؛ نگاه را در این شـماره به مباحـث مربوط به بازاریابی و تبلیغـات کالاهای تند مصـرف معطـوف کرده اسـت.

منـم که مصـرف نقـد نگـاه می دانم

به روی خوب ندیدن، گناه می دانم

صائب تبریزی

امیر علی آقایاری – سردبیر ماهنامه تخصصی بازاریابی و تبلیغات نگاه شرقی سبز